Metformin ဆီၤးခ်ိဳက်ေဆးအေၾကာင္း

Metformin ကို မွန္ကန္ေသာ စားေသာက္နည္းမ်ား၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းမ်ား၊ အျခားေသာ ေဆးမ်ား ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ျပီး ဆီးခ်ိဳထိန္းခ်ဳပ္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳသည္။ ၎ကို ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား အမွတ္(၂) လူနာမ်ားတြင္ အသုံးျပဳသည္။ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ျမင့္မားျခင္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးမႈမ်ား၊ မ်က္စိကြယ္ျခင္း၊ အာရုံေၾကာျပႆနာမ်ား၊ ေျခလက္ဆုံးရွုံးမႈမ်ား ႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံျခင္းဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္သည္။ ဆီးခ်ိဳကို စနစ္တက် ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္လွ်င္ ရုတ္တရက္ ႏွလုံးရပ္ျခင္း ႏွင့္ ေလျဖတ္ျခင္းတို႕ကိုလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ် နည္းေစမည္။metformin သည္ သဘာဝအတိုင္း ထြက္ရွိေသာ ကိုယ္တြင္းအင္ဆူလင္ဓာတ္ကို သင့္ခႏၲာကိုယ္ အေနျဖင့္ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္စြာ တုန္႕ျပန္မႈေပးႏိုင္စြမ္းကို ျပန္လည္ရရွိေစျခင္းအားျဖင့္ ဆီးခ်ိဳကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးသည္။metformin သည္ သင္၏ အသည္းမွ ထုတ္လုပ္ေသာ ဂလူးကို႕စ္ပမာဏကို နည္းေစသလို အစာအိမ္/အူတို႕မွ စုပ္ယူေသာ ဂလူးကို႕စ္ပမာဏကိုလည္း နည္းေစသည္။


*Metformin ကို ဘယ္လိုေသာက္သံုးသင့္ပါသလဲ*
metformin ကို ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း(အမ်ားအားျဖင့္ တေန႕လွ်င္ ၁ၾကိမ္မွ ၃ၾကိမ္) အစာႏွင့္နီးေသာ အခ်ိန္တြင္ ေသာက္ရမည္။ဆရာဝန္မွ အထူးတလည္ ညႊန္ၾကားထားျခင္းမရွိလွ်င္ ေဆးကို ေရမ်ားမ်ားႏွင့္ ေသာက္ပါ။ေဆးအာနိသင္ အမ်ားဆုံးႏွင့္ အေကာင္းဆုံး ရေစရန္ ေဆးကို အခ်ိန္မွန္မွန္ ေသာက္သုံးပါ။
ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားထားသည့္ အတိုင္း ပံုမွန္တိုင္းျပီး ရလာဒ္မ်ားကို မွတ္ထားကာ ဆရာဝန္အား ေသခ်ာစြာ ျပသပါ။ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ အလြန္မ်ားလွ်င္ သို႕မဟုတ္ အလြန္နည္းေနလွ်င္ သင့္ေဆးပမာဏကို ေျပာင္းလဲရန္လိုေကာင္း လိုမည္ျဖစ္၍ ဆရာဝန္ကို အသိေပးပါ။

*Metformin ကိုဘယ္လိုသိုေလွာင္သိမ္းဆည္းထားသင့္ပါသလဲ*
Metformin ကို တိုက္ရိုက္ေနေရာင္ျခည္မထိုးေအာင္နဲ႔ စိုစြတ္မႈမရွိေအာင္ထားတာက အေကာင္းဆံုးသိုေလွာင္သိမ္းဆည္းတဲ့နည္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးအာနိသင္ပ်က္ျပယ္တာနဲ႔ ေဆးအေနအထားပ်က္ယြင္းမႈေတြမျဖစ္ေအာင္လို႔ Metformin ကို ေရခ်ိဳးခန္းထဲမွာသိမ္းဆည္းတာနဲ႔ေရခဲေအာင္ သိမ္းဆည္းတာေတြမျပဳလုပ္ပါနဲ႔။ 

*သတိျပဳရမည့္အခ်က္မ်ားႏွင့္ သတိေပးခ်က္မ်ား*

metformin ကို မေသာက္သုံးမီ metformin သို႕မဟုတ္ အျခားေဆးမ်ား သို႕မဟုတ္ metformin ေဆးျပား ႏွင့္ အရည္တြင္ပါဝင္သည့္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ မတည့္ပါက ဆရာဝန္ကို ၾကိဳေျပာပါ။metoprolol ေဆးျပား ႏွင့္ ေဆးရည္တြင္ပါဝင္သည့္ ပစၥည္းမ်ားကို သိရွိႏိုင္ေစရန္ဆရာဝန္ကို ေမးျမန္းပါ။
=သင္လက္ရွိ သုံးစြဲေနေသာ ေဆးမ်ား သို႕မဟုတ္ သုံးစြဲရန္ အစီအစဥ္ရွိသည့္ ေဆးမ်ား (ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားသည့္ေဆး၊ မိမိဖာသာ ေသာက္သည့္ေဆး၊ဗီတာမင္အားေဆး၊သဘာဝအားျဖည့္ပစၥည္းမ်ား အားလုံးပါဝင္သည္)ကို သင့္ဆရာဝန္အား ေသခ်ာစြာ ေျပာျပပါ။

*ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးမ်ား*
Metformin က ဘယ္လိုေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြရွိႏုိင္လဲ။

အင္ျပင္မ်ားထြက္ျခင္း၊အသက္႐ႈရ ခက္ခဲလာျခင္း၊မ်က္ႏွာ၊ႏွုတ္ခမ္း၊လွ်ာ သို႕မဟုတ္ လည္ေခ်ာင္းတို႕ ေရာင္ရမ္းျခင္း အစရွိေသာ ဓာတ္မတည့္သည့္ လကၡဏာမ်ား ခံစားလာရပါက အေရးေပၚကုသမႈကို ခံယူရပါမည္။
ဤေဆးသည္ lactic acidosis ဟုေခၚေသာ ေသြးတြင္း lactic acid ဓာတ္မ်ားျပားျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။၎သည္ တျဖည္းျဖည္း စတင္ျဖစ္ေပၚလာျပီး ပို၍ပို၍ဆိုးရြားလာကာ အသက္အႏၲရာယ္ကိုပင္ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါသည္။ထို႕ေၾကာင့္ lactic acidosis ၏ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ မျပင္းထန္ေသာ လကၡဏာမ်ား ျပသလွ်င္ပင္ အေရးေပၚကုသမႈကို ခံယူပါ။
=ႂကြက္သားနာျခင္း သို႕မဟုတ္ အားနည္းျခင္း။
=ေျခလက္မ်ား ေအးစက္ထံုက်ဥ္ျခင္း။
=အသက္႐ႈရခက္ျခင္း။
=မူးေဝထိုင္းမိႈင္းပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ေမ့လဲေတာ့မေယာင္ျဖစ္ျခင္း။
=ဗိုက္နာ/ေအာင့္ျခင္း၊ပ်ိဳ႕အန္မအီမသာျဖစ္ျခင္း။
=ႏွလုံးခုန္ ေႏွးျခင္း၊မမွန္ျခင္း။
ေအာက္ပါဆိုးရြားေသာ ေဘးထြက္လကၡဏာမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရလွ်င္လည္း ဆရာဝန္ကို ခ်က္ခ်င္းအေၾကာင္းၾကားပါ။
=အနည္းငယ္ လႈပ္ရွားလွ်င္ပင္ ေမာပန္းျခင္း။
=ေဖာေရာင္ျခင္း၊ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရုတ္တရက္ တက္ျခင္း။
=ခ်မ္းတုန္ဖ်ားျခင္း၊တုပ္ေကြးလကၡဏာမ်ား ခံစားရျခင္း၊တကိုယ္လုံးနာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္း။
သာမန္ေဘးထြက္လကၡဏာမ်ားမွာ
=ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ႂကြက္သားနာျခင္း။
=အားနည္းျခင္း။
=အနည္းငယ္ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ဝမ္းေလွ်ာျခင္း၊ေလထျခင္း၊ဗိုက္နာ/ေအာင့္ျခင္း။

*ေဆး၀ါးဓာတ္ျပဳမႈမ်ား*
ဘယ္ေဆး၀ါးေတြက Metformin နဲ႔ ဓာတ္ျပဳမႈေတြျဖစ္ႏုိင္သလဲ။

Metformin ဟာ သင္အခုေလာေလာဆယ္ေသာက္သံုးေနတဲ့တျခားေသာ ေဆး၀ါးေတြနဲ႔ ဓာတ္ျပဳမႈေတြျဖစ္ႏုိင္ျပီး ေဆး၀ါးေတြအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈပံုစံနဲ႔ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္လာႏုိင္ေခ် ေျပာင္းလဲမႈေတြျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ မလိုလားအပ္တဲ့ ေဆး၀ါးဓာတ္ျပဳမႈေတြ မျဖစ္လာေအာင္လို႔ သင္လက္ရွိေသာက္သံုးေနတဲ့ ေဆး၀ါးေတြအားလံုးရဲ႕စာရင္းကို လုပ္ထားျပီး (စာရင္းလုပ္တဲ့အခါမွာ ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားထားတာေတြ၊ မညႊန္ၾကားဘဲ ေသာက္သံုးေနတာေတြ၊ သဘာ၀ေဆးဘက္၀င္ပစၥည္းေတြအားလံုးပါ၀င္ပါတယ္) ဆရာ၀န္ ဒါမွမဟုတ ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္သူကို အျမဲေျပာျပပါ။ ေဆး၀ါးေတြကို ဆရာ၀န္ခြင့္ျပဳခ်က္မပါဘဲ ေသာက္သံုးျခင္း၊ ရပ္ဆုိင္းျခင္း၊ ပမာဏကိုေျပာင္းလဲျခင္းေတြမျပဳလုပ္ပါနဲ႔။

ဘယ္လိုက်န္းမာေရးအေျခအေနေတြက Metformin နဲ႔ သက္ေရာက္ဓာတ္ျပဳမႈေတြရွိမလဲ။

Metformin ဟာ သင့္ရဲ႕ နဂိုက်န္းမာေရးအေျခအေနမ်ားနဲ႔ သက္ေရာက္ဓာတ္ျပဳမႈေတြရွိႏုိင္ပါတယ္။ သင့္ရဲ႕ က်န္းမာေရးအေျခအေနကို ပိုဆိုးသြားေစတာ ဒါမွမဟုတ္ ေဆးသက္ေရာက္မႈပံုစံေျပာင္းလဲသြားတာေတြျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သင့္ရဲ႕က်န္းမာေရးအေျခအေနအကုန္လံုးကို သင့္ရဲ႕ဆရာ၀န္ ဒါမွမဟုတ္ ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ကို အသိေပးဖို႔ အေရးၾကီပါတယ္။အထူးသျဖင့္
=အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္ျခင္း။
=adrenal ဂလင္း ေကာင္းစြာ အလုပ္မလုပ္ျခင္း။
=pituitary ဂလင္း ေကာင္းစြာ အလုပ္မလုပ္ျခင္း။
=အာဟာရ မျပည့္ဝျခင္း။
=ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနည္းျခင္း။
=ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို နည္းေစေသာ အျခား အေျခအေနမ်ား ------> အဆိုပါ လူနာမ်ားအေနျဖင့္ metformin ကို ေသာက္သုံးေနစဥ္ကာလတြင္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ အလြန္အကြၽံက်ဆင္းျခင္းႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရႏိုင္ပါသည္။
=ေသြးအားနည္းေရာဂါ။
=ဗီတာမင္ B12 ခ်ိဳ့တဲ့ျခင္း -----> အေျခအေနကို ပိုဆိုးေစသျဖင့္ သတိႏွင့္ သုံးပါ။
=ႏွလုံးေကာင္းစြာ အလုပ္မလုပ္ျခင္း။
=ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္ျခင္း။
=ရုတ္တရက္ ႏွလုံးရပ္ျခင္း။
=ေသြးတြင္း ေအာက္ဆီဂ်င္ နည္းျခင္း။
=ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါ၊အသည္းေရာဂါ။
=ေသြးဆိပ္တက္ျခင္း။
=ေရွာ့ခ္ရျခင္း (ေသြးေပါင္အလြန္က်ျပီး ေသြးလည္ပတ္မႈ မလံုေလာက္ေတာ့ျခင္း) -----> lactic acidosis ဟုေခၚေသာ ရွားပါးသည့္ အေျခအေနျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါသည္။ဤ အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိုးရိမ္မႈရွိပါက ဆရာဝန္ႏွင့္ ေသခ်ာစြာ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပါ။
=ေသြးထဲတြင္ ketone ဓာတ္မ်ားျခင္း။
=ျပင္းထန္ေသာ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ။
=ဆီးခ်ိဳေရာဂါ အမွတ္ ၁ ----> အဆိုပါ လူနာမ်ားတြင္ အသုံးမျပဳသင့္ပါ။
=အဖ်ားတက္ျခင္း။
=ပိုးဝင္ျခင္း။
=ခြဲစိတ္မႈျပဳလုပ္ျခင္း။
=ထိခိုက္ဒါဏ္ရာ ရျခင္း ----> အဆိုပါ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ယာယီျပႆနာမ်ား ေပၚေပါက္လာႏိုင္သျဖင့္ သင့္ဆရာဝန္အေနႏွင့္ အင္ဆူလင္သုံးျပီး ကုသေကာင္းကုသမည္ျဖစ္ပါသည္။

ေဆးေသာက္ဖို႔ လြတ္သြားခဲ့ရင္ (ေမ့သြားခဲ့ရင္) ဘာလုပ္ရမလဲ။ 

Metformin ကို ေသာက္သံုးဖို႔ လြတ္သြားခဲ့ပါက (ေမ့ခဲ့ပါက) သတိရတဲ့အခ်ိန္မွာ အျမန္ဆံုးေသာက္သံုးပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ေနာက္တစ္ၾကိမ္ေသာက္သံုးရမယ့္အခ်ိန္နဲ႔ နီးကပ္ေနျပီဆိုရင္ေတာ့ လြတ္သြားတဲ့အၾကိမ္ကို ေက်ာ္ျပီး ပံုမွန္အခ်ိန္မွာပဲ ေသာက္လုိက္ပါ။ ေဆးပမာဏကို ႏွစ္ဆတိုးေသာက္တာမ်ိဳးမလုပ္ပါနဲ႔။